De aankomende BIS-beurs schreef ook dit jaar een architectuurwedstrijd uit. De 87 inzendingen werden anoniem beoordeeld door een deskundige jury. Uiteindelijk werden drie winnaars en twee eervolle vermeldingen verkozen. Bij de selectie van de winnaars was de herbestemming met een residentiële insteek de doorslaggevende factor. Eén van de winnaars is site Apostolinnen, een projectcombinatie van nieuwbouw, renovatie en restauratie, ontworpen door dmvA-architecten.
De bouwheer stelde het architectenbureau dmvA architecten initieel de vraag wat de mogelijkheden waren van de site waarop zijn beddenfabriek gelegen was. Aan de hand van een bouwhistorisch onderzoek werd een vrijblijvend masterplan gemaakt dat de site in verschillende woonentiteiten verdeelde. In het midden van de site bevond zich het ‘Somerhuys’, waarvan wij als eerste opdracht de restauratie mochten doen. Later werd ons gehele masterplan door de bouwheer in optie genomen en zo werden wij de motor achter het project ‘Site Apostolinnen’.
In de 20ste eeuw is de oude kloostersite getransformeerd tot een volgebouw domein waarop vrijwel niets meer van haar historische geschiedenis te zien was. Het was voor ons echter belangrijk om de historische elementen te respecteren en te heropleven.
Centraal op de site bevindt zich het Somerhuys, afkomstig uit de 17de eeuw. Volgens het onderzoek was dit een woning die uitsluitend de zon als warmtebron gebruikte. Nu nog steeds zijn alle ramen van dit gebouw op het Zuiden gericht. Het huis werd gerestaureerd en dient als een privéwoning. Als uitbreiding van het centrale Somerhuys bevindt zich aan de Tessestraat de arbeiderswoning uit de 20ste eeuw. Deze woning is nu een gastenverblijf in de privétuin van het Somerhuys. Om de basis van beide woningen integraal te behouden, werden de hedendaagse zwarte trappen buiten de gebouwen geplaatst. Bij het Somerhuys is de verticale circulatie in een glazen erker gezet.
Wonen boven winkels
Achter het Somerhuys is het Pakhuis gelegen, dat door de ontpitting van de site weer vrij is komen te staan. Het Pakhuis uit de 18de eeuw was het basisonderdeel van het klooster van de Apostolinnen. Het gebouw is nu opgedeeld in 8 studio’s voor studenten. Aan de Onze-Lieve-Vrouwestraat zijn er twee 19de eeuwse gebouwen met winkelruimtes op de benedenverdieping. Achter en boven de winkels zijn er 6 woonentiteiten geïnstalleerd, waaronder een nieuwbouw met twee triplexwoningen. De nieuwbouw dient als katalysator voor de gehele site: het is een bakstenen monoliet met buitentrappen die, in samenwerking met de stegen en de patio’s, voor nieuwe circulatie op de site zorgen. Via de trappenconstructie zijn de woningen boven en achter de winkelruimtes vlot bereikbaar. Het gebouw is een overtreffende trap in baksteensteenarchitectuur, die met zijn tactiliteit opvalt door de uitpuilende voegen in het metselwerk. Naast de nieuwbouw bevindt zich een gerestaureerd erkerhuis uit de 18de eeuw waarin ook een triplexwoning is ondergebracht.
Het project omvat een kruisbestuiving tussen oud en nieuw, waarbij we met respect zijn omgegaan met de historische bouwstructuur. Eerlijkheid speelde daarin een grote rol: de hedendaagse toevoegingen worden openlijk getoond en onder andere benadrukt door het gebruik van zwartgelakt metaal, zoals de omhulsels van de gevonden waterputten, de trap aan het gastenverblijf, het skelet van de glazen erker van het Somerhuys etc. De vensters in de nieuwbouw zijn steense dagen, analoog met de ramen uit de 19de eeuw en eerder, die meestal diep in de muren zaten. De muur rond de oorspronkelijke kloostertuin werd bewaard en verlaagd tot de oorspronkelijke deksteen.
Leefbare stad
Naast het heropleven en respecteren van de geschiedenis, was ‘leefbaarheid in de stad’ een essentieel uitgangspunt bij de ontwikkeling van het project. Door de site om te bouwen tot een geheel van woonentiteiten rond een semi-publieke ruimte, verbonden door de binnenstraatjes, hebben we getracht een dorp-in-de-stad-gevoel te creëren. Hierbij werd de korrel van het stedelijk weefsel verdergezet en het ritme van de stad behouden.
